Een andere kijk op sekisme

In Ravage is eerder dit jaar heftig gediscussieerd over seksisme. Mij viel op dat het woord seksisme steeds weer anders werd ingevuld en er (o.a.) daardoor allerlei misverstanden ontstonden. Een invulling van het woord die mij ooit heel erg aansprak was de volgende: niet aan geslachten doen, oftewel het indelen in geslachten niet de moeite waard vinden. Als ik eerlijk ben kan ik met die invulling echter niet meer uit de voeten. Word ik verliefd dan is dat altijd op een vrouw, en ook seksuele aantrekking voel ik bijna alleen bij vrouwen. Het is dan moeilijk vol te houden dat ik, bewust of onbewust, niet aan het indelen ben. Volgens de definitie zou ik een seksist zijn en zou ik iedere keer als ik weer iets voel bij een (bepaalde) vrouw me moeten schamen. Dat vind ik onzinnig. Gevoelens van verliefdheid of seksuele aantrekking  wil ik als positief kunnen ervaren. Daarom ben ik op zoek gegaan naar een invulling van seksisme die beter bij mij past. Het is er een geworden die veel minder utopisch is. Bij het oude “niet aan geslachten doen” ga je er vanuit dat alle verschillen tussen mannen en vrouwen cultureel bepaald zijn. De idee is om vervolgens niet meer aan die cultuur mee te doen. Man/vrouw-verschillen gaan overboord en als ideaal ligt de genderloze biseksuele samenleving in het vooruitzicht. Ik heb er geen moeite mee als die toestand ooit bereikt zal worden. Veel belangrijker vind ik het echter om m’n eigen situatie en gevoelens serieus te nemen en niet te handelen vanuit een bedacht ideaal. Ik wil in het midden laten of er wel of geen echte (niet-culturele) verschillen tussen mannen en vrouwen zijn die van invloed zijn op het gedrag. De discussie daarover is interessant maar de uitkomst ervan is voor mijn invulling van seksisme niet van belang. Iedereen heeft tijdens de opvoeding stereotiep gedrag meegekregen, of misschien is het zelfs wel aangeboren. Het idee dat dat gedrag moet veranderen gooi ik overboord. Leidraad moet zijn of mensen zich lekker voelen in een bestaande situatie. Alleen als dat niet zo is ga je daar wat aan veranderen. Seksisme is voor mij vanaf nu mensen daarin tegenwerken op grond van hun (vermeende) geslacht. Of met andere woorden: ze vast te pinnen op gedrag dat bij hun (vermeende) geslacht zou horen. Bijvoorbeeld door een heteromoraal te verspreiden. Seksisme is ook mensen bij voorbaat tot veranderen aan te willen zetten, bijvoorbeeld door te  stellen dat iedereen in wezen bi is, of door te zeggen dat geslachten niet bestaan. Want wat is er mis als iemand gelukkig is met het hetero- of homobestaan. En wat is er mis als iemand vindt dat hij of zij echt zo is. Wie weet bestaan geslachten wel, of misschien alleen bij sommige mensen. We doen het utopisch denken weg en kijken alleen nog waar mensen gelukkig mee zijn. Alle seksuele voorkeuren en leefstijlen worden gekoesterd maar er wordt er niet één tot norm verheven. Als geslachten echt niet bestaan komen we daar vroeg of laat vanzelf achter doordat mensen gedrag zullen kiezen dat het dichtste bij de eventuele geslachtsloze natuur ligt.  Zolang mensen tenminste doen wat ze het prettigste vinden en daar door anderen (in een  wereld vrij van seksisme) toe in staat worden gesteld. Vooralsnog legt de idee dat geslachten niet bestaan eerder druk op mensen dan dat het bevrijdt. Dat komt omdat het een uitspraak is die mensen vertelt hoe ze van nature zijn. Met zo’n uitspraak is je vertrekpunt niet de mens en zijn of haar gevoelens, maar een abstract ideaal, een norm waar je je naar zou moeten richten. Wat heeft een transseksueel aan de theorie dat geslachten niet bestaan. Dat is toch een regelrechte ontkenning van het probleem waar diegene mee zit? Of het nu over geslachtsidentiteit (of je jezelf man of vrouw of iets anders voelt), rolpatronen, of seksuele gerichtheid gaat, van al die dingen lijkt niks zich naar regeltjes te willen voegen, alle mogelijke combinaties komen voor, en bij elke combinaties kunnen individuen gevonden worden die daar gelukkig of juist ongelukkig mee zijn. Dus weg met ieder utopisch idee over hoe-het-is of hoe het zou moeten zijn. Ook de idee dat geslachten een idee-fixe zijn, behoort tot het normatieve.

Michèl Post

Dit artikel verscheen eerder in het tijdschrift Ravage n.a.v. de discussie rond Bob Black.