|
|
|
In
de Tamtam-krant nummer twee schreef ik een stuk getiteld: "De
maatschappij dat zijn wij zelf". Op het eind daarvan riep ik op een
misschien niet erg tactische wijze op tot een "campagne" tegen
de voortplanting. Dat is bij een aantal mensen in het verkeerde keelgat
geschoten, zo ook bij Peter Seegers die mij in zijn artikel 'Valse
profeten' in Lekker Fris nummer 8 op één lijn plaatst met o.a.
Malthus en het Nationaal Socialisme. Mijn stuk was geschreven in het kader
van de discussie rond kritisch consumeren. Het was de bedoeling om
duidelijk te maken dat er binnen ieders persoonlijke (dagelijkse) leven
heel wat mogelijkheden liggen om de maatschappij te veranderen.
Achterliggende visie daarbij is dat de maatschappij niet meer is dan een
optelsom van wat alle individuen bij elkaar dagelijks doen. Veranderen die individuen dan
veranderd het geheel - de maatschappij - vanzelf mee. Bij het nadenken
over wereldverandering maken mensen het zichzelf vaak nodeloos
ingewikkeld door aan 'het systeem' (of 'de economie' of 'de structuren') een eigen waarde toe te kennen, met als
gevolg dat niemand nog weet waar te beginnen met het veranderen van de
wereld. In het kader van kritisch consumeren is het nuttig om uit te
zoeken hoe allerlei maatschappelijke (wereld)problemen gekoppeld zijn aan
de gedragingen van individuele mensen. Dat kan informatie opleveren
waarmee individuen kunnen besluiten hun gedrag zodanig te veranderen dat ze niet langer deel van het probleem maar
voortaan deel van de oplossing
zijn. Het zelf in de praktijk brengen van die ideeën en het verspreiden ervan
lijkt me zo'n beetje alles wat je kunt doen. Ga je ermee aan de slag dan
zul je ontdekken dat dat veel is.
Overbevolking
Heb ik het
over "overbevolking" dan is dat omdat ik dat zie als één van
de oorzaken van de milieuproblemen. Maar, kun je je afvragen, worden die milieu problemen niet veel eerder veroorzaakt door hóe
mensen leven? De meeste mensen (producenten én consumenten) bekommeren
zich immers niet om het milieu. Als iedereen milieubewust zou leven en de
maatschappij was ecologisch ingericht dan leverde het huidige aantal
mensen misschien helemaal geen problemen op en zouden er misschien zelfs
nog wel meer bij kunnen. Ik denk echter dat dat niet zo is. Bij het
huidige aantal mensen in bijvoorbeeld Nederland, is het al lang niet meer
mogelijk om regionaal al het voedsel te produceren. Grootschalige
productie en lange aanvoerwegen zijn nodig, met alle gevolgen voor het
milieu van dien. Met het huidige aantal mensen zal het mondiaal ook niet
mogelijk zijn om in de energiebehoefte te voorzien zonder aanspraak te
maken op fossiele brandstoffen of kernenergie. Met het broeikaseffect of
gevaarlijk radioactief afval tot gevolg. Een ecologische inrichting van de
maatschappij met mensen die allemaal milieuvriendelijk leven zal uiteraard
een hele
hoop schelen, maar het zal niet genoeg zijn. Daar komt bij dat ik niet wil
dat
de soort mens uiteindelijk beslag gaat leggen op 100% van alle beschikbare
ruimte. Gezien het bestaan van vele andere diersoorten en de ruimte die ook zij nodig
hebben om te kunnen leven, vind ik dat niet eerlijk. De mensheid vormt zo
langzamerhand een plaag ten koste van de (overige) natuur, en uiteindelijk
ook ten koste van de mens zelf.
Veel
mensen gaan steigeren van dit soort ideeën en plaatsen je ermee in
extreem rechtse hoek. Het hele grote verschil met extreem rechts is echter
dat ik
het alleen heb over mensen in het algemeen terwijl je ziet dat
zij zich bij het oplossen van de overbevolkingsproblematiek telkens op specifieke
bevolkingsgroepen richtte (joden, vrouwen, zigeuners, zwarten, armen
enz.). De milieuargumenten die extreem rechts hanteren hebben bij hen vaak
de functie achterliggende ideeën of belangen te
verbloemen: racisme, seksisme, biologisme, nationalistische ideeën en/of
klassenbelangen (om over hun middelen maar te zwijgen). Denk aan de 10
groene punten waar de CD van Janmaat destijds mee naar buiten kwam. Het leggen van een
koppeling tussen overbevolking en milieu is dan ook vaak misbruikt. Om die
reden zit de koppeling bij links in de taboesfeer. Ik vind dat niet erg slim.
Overbevolking is een van de milieuproblemen die om een oplossing vragen en
daar moet over kunnen worden gepraat. Nu blijft het onderwerp braak liggen
en kunnen allerlei onfrisse figuren met dito ideeën er hun invulling aan
geven. Beter is het om er zelf aanvulling aan te geven. Daarbij staat voor
mij voorop dat de enige acceptabele aanleiding om het te hebben over het
aantal mensen op aarde, het milieu is. Het gaat me dan om alle mensen, om
alle individuen, die daar stuk voor stuk een standpunt over kunnen innemen
en voor zichzelf (met een hele grote nadruk op zichzelf) kunnen bepalen in welke mate
ze zich nog met voortplanting willen bezig houden. Centraal daarbij staat het idee te
streven naar een bevolkingsomvang die ecologisch aanvaardbaar is. Dat is
alles wat de 'campagne tegen de voorplanting' waar ik het in de
Tamtam-krant over had, behelsd: voortplanting van mensen koppelen aan
milieu en daarmee op een niet onderdrukkende manier invulling geven aan
het begrip 'overbevolking'. Zo’n campagne roept niet de noodzaak van een
controlerende instantie op, zoals Peter Seegers in zijn artikel suggereert
omdat er nergens sprake is van 'moeten'.
Een
apart standpunt
De
desinteresse of zelfs de afschuw bij links voor de overbevolking als
milieuprobleem wordt volgens mij veroorzaakt doordat veel mensen denken
dat de overbevolking (en ook de milieuproblemen in het algemeen) het
automatische gevolg is van onderdrukking. Heb je het toch sec over de
overbevolking-als-milieu-probleem, dan word je er al snel van verdacht
geen oog te hebben voor
de machtsverhoudingen tussen mensen en krijg je het scheldwoord 'deep
ecologist' naar je hoofd. Er bestaan vast sterke verbanden tussen de voortplanting
van mensen en hun onderlinge machtsverhoudingen. Zo is gebleken dat economische zelfstandigheid voor
vrouwen, leidt tot vermindering van het aantal geboorten. Zulke relaties
kunnen in sommige gevallen bruikbaar zijn om de problematiek van de
overbevolking op te lossen. We moeten ons wat mij betreft echter niet
doodstaren op alleen machtsverhoudingen. Milieu en machtsverhoudingen
zitten niet onlosmakelijk aan elkaar vast. In principe is een seksistische, racistische en nationalistische
maatschappij heel goed denkbaar in combinatie met een radicaal
milieuvriendelijk beleid. Dat is de eco-fascistische modelstaat. Omgekeerd is
een maatschappij
denkbaar waarin de mensen ten opzichte van elkaar vrij zijn maar waar toch
belabberd met het milieu wordt omgesprongen. Ik geloof daarom niet dat
wanneer de
sociale machtsverhoudingen opgelost, mensen automatisch ook goed met het milieu
zullen omspringen. Al zou het alleen al
zijn omdat het tot stand brengen van een ecologische maatschappij een
veelomvattende en ingewikkelde onderneming is. De machtsverhoudingen
tussen mensen zeggen lang niet alles over de verhouding tussen mens en
milieu. Dat is wel degelijk ook een apart onderwerp. Net zoals feminisme
(= anti seksisme) een apart onderwerp is waarvan de lading niet wordt
gedekt door klassenstrijd.
Middelen
Er zijn
mensen die denken dat als je een voorstander bent van een (drastische)
afname van de wereldbevolking, je waarschijnlijk ook wel voorstander zal
zijn van allerlei vervelende methoden om dat doel te bereiken. Dat je dan
ook wel voor oorlog zal zijn en voor de afschaffing van de
gezondheidszorg, voor verplichte sterilisatie, voor het aan hun lot
overlaten van gehandicapten of mensen met Aids, of blij bent met allerlei catastrofes. Er zijn mensen
die dat inderdaad geschikte middelen vinden. Dat anderen er zo over denken
betekent echter niet dat ik er ook zo over denk. Mijn voorstel voor een
'campagne tegen de voortplanting' behelst niets meer dan te bevorderen dat
mensen er uit milieu-overwegingen én uit eigen beweging voor gaan kiezen
niet of veel minder aan voortplanting te gaan doen en op die manier het probleem op een hele eenvoudige en vrijwillige
manier bij de bron aanpakken. Dat kan je van die andere methoden niet
zeggen.
Leef
zelf!
Aan
kinderen kun je een hoop plezier beleven omdat ze veel losser zijn dan volwassenen. Kinderen zijn direct, nieuwsgierig en speels. Daar kun
je van genieten en veel van leren. Waarom trekken volwassenen daaruit
niet veel vaker de conclusie dat het leuk is om ook zelf kinder-achtig (positief
bedoeld) te doen, niet alleen tegen kinderen maar ook tegen elkaar? Dan
zou het een vrolijke boel worden en misschien zou daardoor ook de noodzaak om levendigheid in huis te
brengen door het introduceren van kinderen minder groot zijn. Vrije
liefde en meer aardigheid en speelsheid tussen volwassenen zou veel kunnen
wegnamen van de behoefte van volwassenen aan kinderen. Nu zitten we in de schizofrene situatie
dat kinderen aan de ene kant
gewaardeerd worden voor hun kinderlijkheid maar die kinderlijkheid zodra ze
iets ouder worden al snel de nek wordt
omgedraaid. Laten we hen die lijdensweg besparen.
Een ander punt is dat
nogal wat mensen kinderen nemen omdat ze hopen dat die in de toekomst
dingen voor hen gaan waarmaken. In plaats van zelf alles uit hun leven te
halen en zich te realiseren dat je op ieder moment in je leven nog een
hele andere weg in kan slaan, worden de kinderen opgescheept met de
onvervulde idealen van hun verwekkers.
Verder vraag ik me wel eens af
waarom mensen, als ze van kinderen houden, die kinderen perse zelf moeten
verwekken en ze er niet voor kiezen om ouderloze kinderen (uit tehuizen)
op te voeden. Houden ze van kinderen of houden ze van kinderen hebben?
Vragen
Er wordt
vaak gezegd dat mensen vroeger hier, en in veel derde wereld landen nu nog
steeds, veel kinderen nemen zodat ze op hun oude dag verzekerd zijn van
verzorging. Ik vraag me af in hoeverre dat zo is en ik heb in ieder geval
het idee dat het niet zo zou hoeven te zijn. Er voor zorgen dat je als je
oud bent niet alleen zit en ondersteuning krijgt, kun je op velerlei
manieren organiseren. Dat hoeft toch niet perse via je eigen kinderen?
Regel je dat wel via je kinderen dan zou je daarmee nu al het levenspad
van je kinderen uitstippelen!
Overbevolking zou voor een deel veroorzaakt worden doordat
de gezondheidszorg is verbeterd en er geen massale kindersterfte meer is.
Ondertussen gaan mensen gewoon door met de gewoonte om veel kinderen te
nemen. Waarom stellen mensen zich niet onmiddellijk in op deze nieuwe
situatie?
Michèl Post
|
|
|