Leembouwramp in Het Groene Dak (zomer 2000)
In het voorjaar van 2000, 7 jaar na de bouw, wordt ontdekt dat de vloerbalken van het projecthuis van Het Groene Dak in Utrecht volledig zijn aangetast door zwam. De aantasting blijkt precies op de plaatsen te zitten waar de vloerisolatie van stroleem in contact staat met het hout. Voor de wanden blijkt later hetzelfde te gelden.
Afbeelding 1 - De masonite-platen ( = soort hardboard) waarop de stroleemisolatie tussen de balken aan de onderkant rust is flink aangetast en vertoont scheuren.
Afbeelding 2 - Rottende balken komen in zicht nadat de vloerisolatie van stroleem wordt verwijderd.
Afbeelding 3 - Op enkele balken in de kruipruimte zijn de zwammen goed tot ontwikkeling gekomen.
Afbeelding 4 - Detail van een van de vloerbalken. De zwam veroorzaakt de zogenaamde 'cubic rot' dat qua beeld veel overeenkomst vertoond met door brand aangetast hout.
Afbeelding 5 - Enkele balken zijn zo sterk aangetast dat ze nauwelijks nog draagkracht hebben. Het hout is zo zacht dat het mogelijk is er met je vingers een gat in de maken.
Afbeelding 6 - Aanvankelijk lijkt het alsof de balken in de wanden niet zijn aangetast. Dat blijkt echter alleen te gelden voor de eerste meter vanaf de vloer. Over die afstand is de leemwand namelijk meer dan de helft dunner. Waarschijnlijk was daar genoeg ventilatie via de spouw tussen het lemen binnenblad en het bakstenen trasraam.
Afbeelding 7 - Nadat ook hoger een kijkgat is gemaakt blijkt dat het hout in de wanden toch verloren is.
Afbeelding 8 - Op sommige plaatsen (de foto toont een aantal balkeinden vlak onder de muurplaat) blijkt het hout zeer zwaar aangetast.
Afbeelding 9 - Nog een foto van een van de meest aangetaste plaatsen in de wand.
Afbeelding 10 - Detail van aangetaste staander. Helaas niet helemaal scherp.
Afbeelding 11 - Dit is een van de dakspanten, liggend op de muurplaat. Ook op nieuw geschilderd hout (voor zover het in contact staat met de stroleem) heeft de zwam vat gekregen.
Afbeelding 12 - Bij het 'leeghalen' van de wanden wordt aanvankelijk geprobeerd om het (dure) stucwerk aan de buitenkant heel te houden. De foto toont een uitgeholde muur van binnenuit gezien
Afbeelding 13 - Dit blijkt echter niet haalbaar, ook het stucwerk moet worden opgegeven.
Afbeelding 14 - Uiteindelijk is alle leem en alle stucwerk verwijderd. De nieuwe vloer is gemaakt van beton op polystyreen, de wanden worden met een houtskeletbouw-techniek weer dichtgemaakt.
Afbeelding 15 - Ter afsluiting nog een mooie detailfoto van de kelderzwam (gefotografeerd met een videocamera).
